SESJA NAUKOWA i PREMIERA KSIĄŻKI Cwiszn cwej weltn, oder der Dibek / Dybuk. Między dwoma światami | Centrum Kultury Jidysz
godz.11.00-17.30
TEATR ZAWSZE GRANY – SESJA NAUKOWA w 70-lecie Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich
Opieka naukowa: prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska
Program:
| godz. 11.00 – 11.15 powitanie | ||
| godz. 11.15 – 11.45 prof. dr hab. Anna Kuligowska-Korzeniewska (Akademia Teatralna) |  | Temat: Minęło lat siedemdziesiąt… W roku 2020 obchodzimy ważną rocznicę – siedemdziesięciolecie upaństwowienia przez Ministerstwo Kultury i Sztuki Teatru Żydowskiego. O tę decyzję zabiegali jego ówcześni kierownicy, Ida Kamińska oraz Marian Melman, którzy pragnęli stabilizacji materialnej i artystycznej dla żydowskiej sztuki scenicznej w Polsce, zależnej dotąd od przypadkowych subwencji oraz gustów publiczności. Warto więc przypomnieć cenę (niemałą!) za podporządkowanie Teatru Żydowskiego ówczesnym władzom, a jednocześnie ukazać, jak przez dziesiątki lat Teatr ten służył polskim Żydom, w których po doświadczeniach Holocaustu obudziło się silne poczucie przynależności narodowej. Pomimo kolejnych, dobrowolnych i przymusowych wyjazdów z kraju, Państwowy Teatr Żydowski trwał na posterunku wystawiając w języku jidysz najwybitniejsze dzieła klasyki żydowskiej. Jednocześnie przekształcał się, zapraszając w ostatnich latach – za dyrekcji Gołdy Tencer – przedstawicieli generacji młodych polskich reżyserów. Niewątpliwie, w dziejach Teatru Żydowskiego imienia Estery Rachel i Idy Kamińskich rozpoczęła się nowa era. |
| godz. 11.50 – 12.45 dr Mirosława M. Bułat Fragmenty wspomnień Estery Rachel Kamińskiej w tłumaczeniu dr Mirosławy M. Bułat odczyta Barbara Szeliga – aktorka Teatru Żydowskiego | 
| Temat: Tajemnica Kamińskiej. Teatr żydowski w Warszawie i jego patronka Utworzony 1 stycznia 1950 r. Państwowy Teatr Żydowski w 1955 r. przyjął nazwę Państwowy Teatr Żydowski im. E.R.Kamińskiej (obecnie działającemu Teatrowi Żydowskiemu w Warszawie patronują Estera Rachela i Ida Kamińskie). Kim była kobieta, którą uhonorowano napisem na macewie „matka teatru żydowskiego”? O jakiej wizji sceny świadczyć mógł taki wybór patronki? W odpowiedzi na te pytania mogą pomóc pamiętniki aktorki, które właśnie ukazały się po raz pierwszy w formie książkowej pod tytułem „Boso przez ciernie i kwiaty”. |
| godz. 12.50 – 13.20 prof. dr hab. Eugenia Prokop-Janiec (UJ) |  | Temat: Język teatru żydowskiego Teatr żydowski to teatr społeczności wielojęzycznej, wystawiający – jak pisał Adolf Rudnicki – sztuki „Żydów piszących we wszystkich językach świata”. Referat analizuje ów problem przekraczania językowych granic nie tylko w aspekcie literackim, ale też odnosząc go do żydowskich zespołów aktorskich, publiczności i krytyki teatralnej. |
| godz. 13.25 – 14.00 prof. dr hab. Daniel Kalinowski (Akademia Pomorska w Słupsku) |  | Temat: Lista obecności na scenie jidyszlandu Wystąpienie jest przeglądem obecności klasyków dramatu napisanego w jidysz na dzisiejszej scenie teatralnej. Autor na wybranych przykładach spektakli analizuje, którzy z klasyków teatru jidysz (A. Goldfaden, J. L. Perec, Sz. Asz, Sz. Alejchem, J. Gordin) są dziś obecni w recepcji oraz jakie są powody ich atrakcyjności. Referat kończy pytanie, jakie są uniwersalne czynniki dramaturgii jidysz, które z jednej strony pozwalają utrzymać żydowską identyfikację a z drugiej dialogują ze światem nieżydowskim… |
| godz. 15.00 – 15.30 dr hab. Jacek Mikołajczyk (Teatr Syrena) |  | Temat: Musical na scenie żydowskiej O zakorzenieniu amerykańskiego musicalu w kulturze żydowskiej powstało niejedno opracowanie. „Ojcowie założyciele” broadwayowskiego musicalu, tacy jak Irving Berlin czy Oscar Hammerstein II, byli pochodzenia żydowskiego, a „nadreprezentacja” Żydów w nowojorskim świecie teatralnym jest nawet tematem środowiskowych żartów. „You just won’t succeed on Broadway if you don’t have any Jews” – śpiewano w przebojowym musicalu „Spamalot”, sygnowanym przez twórców Monty Pythona. Obecność ta miała swoje konsekwencje zarówno w odniesieniu do muzycznego języka amerykańskiego musicalu, jak i do tematyki musicali, ze „Skrzypkiem na dachu” jako najbardziej ikonicznym przykładem. W swoim wystąpieniu to zakorzenienie musicalu w żydowskiej kulturze i muzyce wykorzystam jako kontekst do omówienia musicali, które pojawiały się w repertuarze Teatru Żydowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem jego ostatniego musicalowego przeboju, „Śpiewaka jazzbandu” w reż. Wojciecha Kościelniaka. |
| godz. 15.35 – 16.00 prof. dr hab. Shoshana Ronen (UW) |  | Temat: Dramat hebrajski w literaturze izraelskiej Kim są izraelscy dramaturdzy? Jakie są tematy ich sztuk? Jakie są motywy wybierania takich tematów, a nie innych? Co wpływa na ich twórczość? Czy są ważną częścią literatury hebrajskiej w Izraelu? W swoim wystąpieniu postaram się omówić te kwestie. |
| godz. 16.05 – 16.35 dr Małgorzata Lipska |  | Temat: Izrael znany i nieznany w zwierciadle współczesnego dramatu hebrajskiego Subiektywny, ilustrowany przegląd nieznanych w Polsce dramatów hebrajskich, w których odbijają się problemy i nurty ideologiczne, a także kultura współczesnego Izraela od okresu formowania się państwa do chwili obecnej. Kim byli izraelscy Romeo i Julia? Czyja sztuka ukazuje życie telawiwskiej śmietanki artystycznej lat 30. XX w. z gwiazdą Habimy, Chaną Rowiną, i wieszczem narodowym, Chaimem Nachmanem Bialikiem, na czele? O którym biblijnym królu powstał niedawno kameralny musical? Na te i inne pytania odpowie Małgorzata Lipska. |
| godz. 16.40 – 17.10 mgr Mieczysław Abramowicz (Muzeum Narodowe w Gdańsku) |  | Temat: Powojenne przypływy Dybuka Autor relacjonuje pokrótce większość realizacji „Dybuka” Sz. An-skiego w polskich teatrach w okresie powojennym. Od pierwszej premiery na deskach Teatru Żydowskiego im. E. R. Kamińskiej w Warszawie (16 lutego 1957) przez realizacje w latach 1970, 1973, 1990 i 2004, aż po spektakl zrealizowany przez Maję Kleczewską w roku 2015. |
| godz. 17.10 – 17.30 podsumowanie i zamknięcie sesji |
godz.18.00-20.00
PREMIERA KSIĄŻKI: Szlojme Zajnwel Rappoport (Szymon An-ski) „Cwiszn cwej weltn, oder der Dibek / Dybuk. Między dwoma światami” pod redakcją naukową prof. dr hab. Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej
Prowadzenie: prof. dr hab. Małgorzata Leyko (Uniwersytet Łódzki)
 |  | Sz. An-ski DYBUK. MIĘDZY DWOMA ŚWIATAMI ש.אנ-סקיצווישןצווייוועלטן(דערדבוק)(WYDANIE DWUJĘZYCZNE) przekład: Michał Friedman liczba stron: 250 (w tym wkładka ilustracyjna – 32 s.) |
W setną rocznicę prapremiery Dybuka Trupy Wileńskiej na scenie warszawskiego Teatru Elizeum proponujemy nowe wydanie dwujęzycznego (w wersji polskiej i jidysz) Dybuka Szymona An-skiego, najsłynniejszego dzieła teatru żydowskiego, jakim dla nas są „Dziady” Mickiewicza, do których prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska porównuje to dzieło w swoim wstępie. Książkę wzbogaca przedmowa dyrektorki Teatru Żydowskiego Gołdy Tencer oraz 32 stronicowa wkładka ilustracyjna, na którą składają się fotografie ze spektakli, afisze, plakaty. Odnaleziony przed kilkoma tygodniami w Litewskiej Bibliotece Narodowej im Martynasa Mažvydasa plakat z programu teatralnego prapremiery Dybuka Trupy Wileńskiej został opublikowany na części żydowskiej frontu okładki. Przygotowanie książki wspierały archiwa oraz teatry w Polsce i zagranicą, a także Marek Friedman, prezes Fundacji im. Michała Friedmana, wnuk tłumacza Dybuka na język polski.
 | Małgorzata Leyko, profesor w Katedrze Dramatu i Teatru Uniwersytetu Łódzkiego, zajmuje się badaniami nad teatrem niemieckojęzycznym w XIX-XXI wieku, teatrem żydowskim w Polsce, polsko-niemieckimi stosunkami teatralnymi oraz teoriami teatralnymi od początku XIX wieku. |
Nowość wydawnicza:
Współwydawcami książki są Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich − Centrum Kultury Jidysz oraz Fundacja Shalom
Patroni medialni:
 |
|  |  |  |
ZAPISY
Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15
Zapisy (do 21 sierpnia): ckj@jidysz.org.pl lub tel. 22 409 91 00, liczba miejsc ograniczona
