„DYBUK” na podstawie dramatu Szymona An-skiego, reż. Maja Kleczewska, Teatr Żydowski w Warszawie

Scenariusz i reżyseria: Maja Kleczewska, scenariusz i dramaturgia: Łukasz Chotkowski, autor: Szymon An-ski, przekład: Michał Friedman, scenografia, światła, video: Wojciech Puś, kostiumy: Konrad Parol, muzyka: Stefan Węgłowski, asystent reżysera: Jędrzej Piaskowski

Obsada: Marcin Błaszak (Menasze), Piotr Chomik (Michael), Ewa Dąbrowska, Genady Iskhakov (Śpiewak, Kantor), Magdalena Koleśnik (Lea) – gościnnie, Joanna Przybyłowska (Matka Lei, Oblubienica z 1648 r.), Henryk Rajfer (Rebe Azriel [Cadyk]), Rafał Rutowicz (Rebe Szymszon), Ewa Dąbrowska (Sura Bas Tojwim, Żydówka z czasu Holocaustu), Piotr Sierecki (Henoch, Oblubieniec z 1648 r.), Piotr Stramowski (Chunon) – gościnnie, Barbara Szeliga (Niewidoma Żydówka, Żydówka z czasu Holokaustu), Dawid Szurmiej (Kantor), Gołda Tencer (Lea z przeszłości), Ewa Tucholska (Frade), Jerzy Walczak (Meszulach, Muzułman z Obozu Zagłady), Marek Węglarski (Sender)

„I ciągle widzę ich twarze, ustawnie w oczy ich patrzę — ich nie ma, — myślę i marzę, widzę ich w duszy teatrze. […]”

S. Wyspiański, „I ciągle widzę ich twarze”

W 1939 roku Warszawa była największym skupiskiem Żydów w Europie oraz ich drugim, po Nowym Jorku, skupiskiem na świecie. Getto warszawskie, w którym w 1941 roku uwięziono 450 tysięcy Żydów, zajmowało około 307 hektarów i pomimo niemal całkowitego unicestwienia trwale i dosłownie wtopiło się w tkankę miejską Warszawy. Musimy zawsze o nim pamiętać i ciągle o nim mówić. Musimy mówić o jego codzienności, kulturze, indywidualnych osobach, które tam mieszkały i umierały. To obowiązek nas, żyjących w miejscu, w którym dokonano masowej zagłady ludzkości.

Spektakl „Dybuk” oparty jest na należącym do klasyki dramatu żydowskiego tekście Szymona An-skiego, będącym jidyszowym „Romeo i Julią”, ludową legendą opowiadającą o duszy zmarłego ucznia jesziwy, wcielającej się w ciało ukochanej. Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski nadają tej historii szersze znaczenie, czyniąc z niej opowieść o złamanym przymierzu pomiędzy narodami i powracającej pamięci. W tym kontekście szczególnie istotna staje się historia i przestrzeń Teatru Żydowskiego, wybudowanego w centrum przedwojennej dzielnicy żydowskiej i na terenie dawnego Getta warszawskiego. Dramat An-skiego zostaje poszerzony o historie mieszkańców getta, a także ofiar i ocalałych z Holokaustu. Twórcy niemal dosłownie przywracają ich do życia, czynią widzialnymi, konfrontują współczesność z tymi, którzy odeszli, a trwale „przylgnęli” do nas – żyjących. Istotą spektaklu jest powołanie na scenie Życia, które z racji swojego pochodzenia zostało przerwane. W dobie wciąż powracającego zagrożenia ideologiami totalitarnymi i wojnami, musimy przypominać o zamordowanych, o ich Życiu, by historia kolejny raz nie zatoczyła koła.