REMIGIUSZ GRZELA prezentuje spotkania literackie podczas Festiwalu Singera

 JACEK LEOCIAK „PODZIEMNY MURANÓW” (wyd. Czarne)

Historia Muranowa zatoczyła łuk: od rajskich krajobrazów XVIII wieku do
piekła Umschlagplatzu. Było tu tak pięknie, zrobiło się ponuro i strasznie.
„Boże, gdzie jest Gęsia?” – pytał Joseph Tenenbaum, wypatrując wśród ruin
getta śladów swojej ulicy. Jak wiele osób po wojnie na próżno szukał punktów
orientacyjnych, które oznaczałyby miejsce wyburzonego życia. Jak dziś
wyobrazić sobie dawny Muranów? Jacek Leociak odczytuje ten szczególnego
rodzaju palimpsest – w miejscu-po-getcie zmieniła się przecież siatka ulic, ich
nazwy, zbudowano nowe domy. Przywołuje tętniące kiedyś życiem targowiska
przy Gęsiej i Świętojerskiej, tłoczne kamienice Nalewek, dawny plac Broni.
Szczególnie skupia się na tym, co pod ziemią. Opisuje życie w getcie podczas
powstania: przygotowywanie skrytek, schowków, schronów w piwnicach,
wreszcie budowę podziemnych bunkrów. Przytacza historie niemych
świadków Zagłady przechowanych w ruinach: błahych przedmiotów
codziennego użytku, garnków, kluczy, zbutwiałego i nadpalonego dziennika.
„Ślad ma zostać ciśnięty pod koło historii, żeby je zahamować” – czytamy
w relacji znalezionej w bańce na mleko zakopanej w piwnicy przy Nowolipkach
68. Jacek Leociak jak archeolog zbiera te ślady i nakłada obraz dawnego
Muranowa na dzielnicę, która dziś tętni życiem, po to, by upamiętnić coś, co
wymyka się wyobraźni.

MICHAŁ WÓJCIK „Rywka. Śmierć ze złotym warkoczem. Gry wojenne
polskiego podziemia” (WIELKA LITERA)

Fascynująca opowieść oparta na faktach – o bohaterstwie, zdradzie i walce o
wolność, rzucająca nowe światło na interpretację wydarzeń minionej epoki.
Rywka Tajtelbaum, ps. Wanda, Żydówka, komunistka, zaangażowana w walkę
o niepodległość Polski. Od 1942 r. członkini Polskiej Partii Robotniczej.
Działała w Specgrupie Gwardii Ludowej. Uczestniczka wielu akcji bojowych i
likwidacyjnych. Była żywą legendą już w czasie wojny – prawdziwa artystka
śmierci, zabija jak duch, działa z precyzją i bez litości. O jej brawurze krążyły
zdumiewające opowieści. Jej dwa warkocze do kolan były znakiem firmowym
podziemia. W czasie PRL jej legenda odżyła, stała się jedną z czołowych
komunistycznych bohaterek, potem o niej zapomniano. Autorka legendarnych
słów: Jestem Żydówką i komunistką, moje miejsce wśród najbardziej
aktywnych bojowników przeciw faszyzmowi, za honor mojego narodu i
ludzkości. 
Wójcik rekonstruuje jej historię na podstawie dostępnych opracowań i nowych
źródeł historycznych, ale odkrywa przy tym nowe karty, pokazując brutalny
konflikt w łonie polskiego podziemia: A gdy już zacząłem poznawać tę historię,
okazało się, że aktywność bohaterki tej książki, to tylko czubek góry lodowej.
Bo głębiej jest piekielnie pogmatwana historia warszawskiej okupacji. Jest
prawda i fałsz, zmyślenie i mit a wszystko splątane i zamarznięte na kamień.
Autor śledzi losy wszystkich postaci działających w Specgrupie Gwardii
Ludowej, zadając pytania o infiltrację komunistycznych szeregów zarówno
przez agentów Gestapo, jak i Armii Krajowej. 

Na czym polegał konflikt wewnętrzny w PPR? Kto naprawdę stał za
zabójstwem Marcelego Nowotki, założyciela i pierwszego sekretarza tej partii?
Kto zdradził i dlaczego? Jak i dlaczego doszło do międzypartyjnej ugody i
połączenia sił kontrwywiadów AK i GL? I jaka w tym wszystkim przypadła rola
dziewczynie z warkoczami? 

BEATA IZDEBSKA-ZYBAŁA „ANNA I JAROSŁAW IWASZKIEWICZOWIE.
SPRAWIEDLIWI WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA” (Sedno Wyd. Akademickie)

Książka ujawnia nieznany wątek w biografii Jarosława Iwaszkiewicza i jego
żony Anny z czasów okupacji i Zagłady. Iwaszkiewiczowie czynnie
zaangażowali się w niesienie pomocy ukrywającym się Żydom po tak zwanej
aryjskiej stronie. Udzielali im schronienia, wspomagali materialnie.

PATRYCJA DOŁOWY „PĘKNIĘTE LUSTRO. PRÓBA PORTRETU ADAMA
CZERNIAKOWA” (WYD. FILTRY)

Przejmująca opowieść biograficzna o wzbudzającym do dziś kontrowersje
prezesie warszawskiego getta, Adamie Czerniakowie, który 23 lipca 1942,
czyli dzień po rozpoczęciu przez Niemców Wielkiej Akcji Likwidacyjnej,
popełnił samobójstwo.
Dołowy kreśli portret człowieka wielu zainteresowań, przedsiębiorcy,
działacza, popularyzatora wiedzy, polityka, ale też zasymilowanego Żyda,
rozmiłowanego w polskiej literaturze i poezji. Przybliża nam historię człowieka
rozdartego między polskością a żydowskością, który nie znajduje akceptacji
ani wśród Żydów z powodu swojej asymilacji, ani wśród Polaków z racji
swojego pochodzenia.  Autorka skupia się przede wszystkim na okresie
prezesury Czerniakowa w getcie i stawia pytania o to, czy rzeczywiście jego
postawa wobec Niemców jest słusznie uznawana za uległą i czy w ogóle
mamy prawo do ferowania wyroków na kimś, kto znalazł się w sytuacji bez
wyjścia, a i tak, na tyle, na ile mógł i umiał, próbował walczyć o godność
mieszkańców dzielnicy zamkniętej.

MAGDELENA HUZARSKA SZUMIEC I NIUSIA HOROWITZ-KARAKULSKA
„NIUSIA Z LISTY SCHINDLERA” (Wyd. Wielka Litera)

Osobiste wspomnienia Niusi Horowitz-Karakulskiej (siostra Ryszarda
Horowitza), spisane przez Magdę Huzarską-Szumiec, przeplatają się
w książce z literackim ujęciem losów bohaterki. Magda Huzarska-Szumiec
zabiera czytelnika w najmroczniejsze momenty II wojny światowej, ukazując
przeżycia Niusi jako dziecka w krakowskim getcie i dwóch obozach
koncentracyjnych. Historia Niusi nie pozbawia jednak nadziei, jest też
opowieścią o cudownym ocaleniu i powrocie do normalnego życia. „Niusia
z Listy Schindlera. Historia ocalenia” to nie tylko świadectwo przeszłości.
To również inspirująca opowieść o życiu, które triumfuje nad śmiercią, i o sile
ducha, która pozwala przetrwać.

BIETA FICOWSKA I CEZARY HARASIMOWICZ „BIETA” (wydawnictwo Lira)

Uratowana z warszawskiego getta – najmłodsze dziecko ocalone dzięki Irenie
Sendlerowej. Córka dwóch matek, żydowskiej i polskiej. Z wykształcenia –
pedagog, z wyboru – dusza rogata. Żona poety, Jerzego Ficowskiego.
Działaczka antykomunistycznej opozycji. W wolnej Polsce doradczyni i
rzeczniczka prasowa ministra Jacka Kuronia.

Oto niepokorna Elżbieta Ficowska, sportretowana w książce Cezarego
Harasimowicza, który ze swoją bohaterką odbył wiele pasjonujących rozmów.
"Bieta" nie jest jednak biografią. "Bieta" jest powieścią. Powieścią czułą, choć
nieckliwą; dramatyczną, ale i dowcipną. Powieścią o kobiecie, w której losie
lub przeznaczeniu, jak zwał tak zwał, odciska się historia narodów na wieki ze
sobą związanych, żydowskiego i polskiego.

HELENA LINDSKOG „MIEJSCE URODZENIA DZIERŻONIÓW” (WYD.
AUSTERIA)

Helena Lindskog (Stawska) – mgr inż. elektroniki, doktor i profesor ekonomiki
przemysłu oraz licencjat nauk humanistycznych. W firmie Ericsson Helena
odpowiadała za marketing i szkolenie na wszystkich rynkach świata, dając
prezentacje po szwedzku, angielsku, hiszpańsku, francusku, rosyjsku i po
polsku. W szwedzkiej administracji państwowej była dyrektorem technicznym,
sekretarzem kilku komisji rządowych i reprezentantem Szwecji w Europejskiej
Komisji i organizacjach standaryzacji IT i telekomunikacji.
Autorka książki Biedni i bogaci w czasie, ma na swoim koncie wiele artykułów,
kronik i referatów.
Zamieszkała od 1970 roku w Sztokholmie.
Powojenny Dzierżoniów oczami nastoletniej dziewczynki. Pełen emocji obraz
prób budowania nowego życia przez Polaków przybywających do
niemieckiego jeszcze chwilę temu miasta z rodzinną historią w tle.  „Moja
pierwsza podróż rozpoczęła się późną wiosną 1946 roku w Iżewsku na
zachód od Uralu, a zakończyła kilka miesięcy przed moim urodzeniem, latem
1946 roku, w Dzierżoniowie, starym, niedużym mieście na Dolnym Śląsku,
skąd niedaleko i do czeskiej, i do niemieckiej granicy” pisze w książce „Miejsce
urodzenia: Dzierżoniów” Helena Lindskog.

GRZEGORZ GAUDEN „POLSKA SPRAWA DREYFUSA. KTO PRÓBOWAŁ
ZABIĆ PREZYDENTA?” (WYD. AGORA)

Wrzesień 1924 r. Do Lwowa przyjeżdża prezydent RP Stanisław
Wojciechowski. Policja polityczna z Warszawy jest przeciwna wizycie –
pamięta zamach sprzed trzech lat na Józefa Piłsudskiego. Strzelał – niecelnie
– ukraiński student nacjonalista.
Tym razem ktoś rzuca bombę w powóz z prezydentem. Ofiar brak, ale tłum
widzów w panice ucieka. Wśród nich student Stanisław Steiger, Żyd. Tancerka
Maria Pasternakówna wskazuje go jako zamachowca. Lwowscy śledczy
ogłaszają, że ujęli sprawcę.
„Żydzi chcieli zabić Prezydenta!” – obwieszcza prasa narodowa. Rozpoczyna
nagonkę na Steigera i Żydów, mimo tego, że ukraińscy nacjonaliści przyznają,
że to oni stali za zamachem.
Kilka dni później w pierwszym procesie Steiger cudem unika kary śmierci. Po
roku w drugim procesie, opartym na fałszerstwach wytworzonych przez
śledczych a zdemaskowanych przez obrońców, zostaje uniewinniony.
Sto lat po tamtych wydarzeniach Grzegorz Gauden kreśli reporterski obraz
będący także trzymającym w napięciu dramatem sądowym i politycznym
bezlitośnie odsłaniającym oblicze antysemityzmu w II RP.

Sprawa Steigera jest uderzająco podobna do sprawy Alfreda Dreyfusa, Żyda,
oficera armii francuskiej, fałszywie oskarżonego o szpiegostwo, która obnażyła
francuski i światowy antysemityzm u progu XX wieku.

SZOSZA. SŁUCHOWISKO LIVE

Inauguracja wspólnie z Teatrem Polskiego Radia cyklu słuchowisk o tematyce
żydowskiej, w tym adaptacji dzieł Singera.
Spotkanie z udziałem rodziny Singera, dyrekcji T. Żydowskiego i Teatru
Polskiego Radia, całość lub fragmenty słuchowiska zagrane na żywo.