Obchody 49. Rocznicy Marca’68

[:pl]

– Dla mnie ten dworzec był zawsze symbolem wszystkich dworców, z których po marcu 1968 roku wyjeżdżali Żydzi – powiedziała Gołda Tencer, reprezentująca Fundację Shalom podczas uroczystości upamiętniającej 49. rocznicę wydarzeń Marca’68. – Nasi rodzice, po przeżyciach wojennych, kilkanaście lat później, doświadczyli drugiego exodusu. Antysemicka nagonka doprowadziła do wyrzucania ludzi z pracy, od robotnika po generała, młodych ludzi ze studiów. Uważano, że dla nas nie ma już miejsca (…) Wyrzucono nas, ale przyjaźni naszej nikt nie mógł zerwać. Ona przetrwała, nasze dzieci się przyjaźnią i cieszę się, że spotykamy się w grupie tych, którzy pamiętają.

Uroczystość odbyła się 8 marca pod pamiątkową tablicą na Dworcu Gdańskim w Warszawie i jak co roku zgromadziła liczne grono osób, wśród których znaleźli się m.in. ambasador Izraela w Polsce Anna Azari oraz wiceprezydent Warszawy Włodzimierz Paszyński. Spotkanie pod tablicą z cytatem z prozy Henryka Grynberga „Tu więcej zostawili po sobie niż mieli” było okazją do tego, aby w jednym miejscu mogli spotkać się Ci, którzy kiedyś żegnali wyjeżdżających z Polski z tymi, którzy wrócili.

Przede wszystkim była to jednak okazja do tego, aby podkreślić, jak bardzo ważna jest pamięć, o czym mówił m.in. wiceprezydent Paszyński: Niespełna 50 lat temu my tu, na tym dworcu, żegnaliśmy naszych przyjaciół. To były czasy pogardy, którym towarzyszyła mowa nienawiści. Myślę, że dziś, w marcu 2017 roku, należy o tym pamiętać podwójnie, potrójnie. Ta pamięć to jest tak naprawdę nasze przyszłe życie.

Do konieczności pamiętania odnoszono się także podczas dyskusji „Ci, którzy zostali. Marzec ’68”, która odbyło się w tymczasowej siedzibie stołecznego Teatru Żydowskiego. Konstanty Gebert, Sergiusz Kowalski, Iza Cieślak, Bella Szwarcman-Czarnota, Gołda Tencer, Krzysztof Urbański oraz Seweryn Blumsztajn wspólnie zastanawiali się, jak mogło do dość do sytuacji, że części obywateli państwa, z którym łączą ich wspólna kultura, język i historia na mocy politycznej propagandy odbiera się prawo bycia pełnoprawnymi obywatelami i zmusza do wyjazdu z dokumentem podróży w jedną stronę. Dzielili się też z uczestnikami spotkania wspomnieniami o przeżyciach swoich, swoich rodzin i przyjaciół i podkreślali, jak bardzo trudne były decyzje wyjechać, czy pozostać, tym bardziej że wydarzenia Marca’68 działy się zaledwie 25 lat po powstaniu w getcie warszawskim… Do dziś poza wspomnieniami niewiele z tamtych czasów pozostało, bo jak powiedział Konstanty Gebert z tamtego okresu prawie nie ma zdjęć: Bo zdjęcia się robi z czegoś, co się chce pamiętać, a to wszyscy chcieliśmy zapomnieć…

Dyskusji towarzyszyła projekcja filmu „Dokument podróży” w reż. Gołdy Tencer i Zvi Slepona opowiadającego o losach czterech spośród osób, które wyjechały z Polski w wyniku wydarzeń Marca’68.

[:]