XVIII Festiwal Kultury Żydowskiej Warszawa Singera. Festiwal, który nosi się w sercu

W tym roku nasz festiwal osiąga pełnoletniość. Ciekawe, czy moglibyśmy ubiegać się o dowód dla niego. Pewnie nie, choć właściwie i tak go nie potrzebujemy – najlepsze dowody na to, jak bardzo nasz festiwal jest potrzebny, dajecie Wy, nasza wspaniała publiczność, artyści i instytucje, z którymi współpracujemy. Razem tworzymy Warszawę Singera! I głęboko wierzymy, że ten właśnie festiwal jest już bardzo głęboko zakorzeniony w sercach nas wszystkich.

To ważne, zwłaszcza w ostatnich latach, gdy już fizycznie nie ma nas w przestrzeni, w której festiwal się narodził – Placu Grzybowskim i ul. Próżnej. W tym sensie tworzymy chyba najbardziej żydowski z żydowskich festiwali. Byliśmy zmuszeni do emigracji, ale ciągle jesteśmy i ciągle gramy – to tu, to tam, ale pamiętamy, co składa się na historię i tożsamość Festiwalu Warszawa Singera. Ale i na jego teraźniejszość.

Zapewne jesteście już bardzo ciekawi, w czym będziemy mogli wspólnie uczestniczyć i gdzie się spotkamy. Nad szczegółowym programem festiwalu jeszcze pracujemy, ale dla nikogo chyba nie będzie zaskoczeniem, że jak zwykle pierwsze skrzypce oddajemy duetowi sztuk: muzyka i teatr – duże koncerty plenerowe, koncerty kameralne, recitale, koncerty z cyklu Singer Jazz Festiwal, premiery i pokazy znanych już sztuk , monodramów teatralnych i czytań performatywnych. Nie zabraknie również innych stałych punktów programu: spotkań wokół literatury, muzyki i historii; wykładów, warsztatów, wystaw, spacerów miejskich.

Krótki przewodnik po tegorocznym festiwalu:

TEATR ŻYDOWSKI, ul. Senatorska 35

Miejsce, które zapewne kojarzycie ze Sceną Letnią i Sceną Kameralną im. Szymona Szurmieja. I słusznie. To miejsce, być może ze względu na położenie na obrzeżach Ogrodu Saskiego, w którym najlepiej udają się urokliwe koncerty, programy muzyczno-kabaretowe czy spotkania i to takie trochę nasze „rodzinne” sceny. Dlatego również w tym roku będzie można obejrzeć tu kilka spektakli stałego partnera festiwalu i gospodarza tego miejsca, Teatru Żydowskiego. Będą to m.in.: „CIRCUS KAFKA” – scenariusz i reżyseria Michał Walczak, na motywach książki Remigiusza Grzeli (premiera 24.06.2021), „DER SZTUEM. CWISZYN / BURZA. POMIĘDZY” – reżyseria Damian Josef Neć (druga w historii polska premiera „Burzy” Szekspira w przekładzie na jidysz, premiera 3.10.2020), „MYKWA” – reżyseria Karolina Kirsz, tekst Hadar Galron, tłumaczenie Dorota Sikorska (premiera 23.10.2020). Będą też programy muzyczno-kabaretowe, recitale i inne projekty przygotowane przez aktorów Teatru Żydowskiego oraz jedna z najcieplejszych imprez przygotowywanych co roku przez szefową festiwalu, Gołdę Tencer, czyli W KUCHNI MAMY SONI. Ale to nie wszystko – na Scenie Letniej koncertowo pojawią się też zaproszeni goście, m.in.: Paul Brody (USA/Niemcy) oraz Piotr Lemańczyk Trio, Michał Hochman, Karolina Lizer, Olga Mieleszczuk-Avigail i Tango Atack czy Isabel Frey Trio z Austrii.

SYNAGOGA IM. NOŻYKÓW, ul. Twarda 6

Autentyczne miejsce, ostatnia i jedyna z warszawskich synagog, które nie tylko przetrwały II wojnę światową, ale i działają do dziś. Miejsce niezwykle klimatyczne, w którym – jeśli dobrze się wsłuchać – zapewne można jeszcze usłyszeć echa głosów modlących się wówczas kantorów. Od lat mamy zaszczyt organizować tu uroczyste koncerty otwarcia festiwalu i Hawdalę – zakończenie szabatu, podczas których dawne echa mieszają się ze śpiewem wielkich współczesnych kantorów. W tym roku naszymi gośćmi będą przedstawiciele next generation – młodzi kantorzy z Izraela: Chaim Stern i Israel Nachman. Ale Synagoga im. Nożyków to też w ogóle miejsce bardzo gościnne i otwarte na kulturę. Dlatego naszą tradycją stało się już organizowanie tutaj koncertów jazzowych i kameralnych. I owszem, w tym roku z całą pewnością w synagodze odbędzie się m.in. otwarcie Singer Jazz Festiwal wspólnie z zespołem RGG w składzie Łukasz Ojdana, Maciej Garbowski, Krzysztof Gradziuk  oraz koncert muzyki klasycznej, w którym w tym roku wystąpią goście z Niemiec – Berlin String Quartet pod kierownictwem muzycznym prof. Tomasza Tomaszewskiego.

TEATR KWADRAT, ul. Marszałkowska 138

Kto wie, czy gdyby nie wspaniała gościnność dyrekcji Teatru Kwadrat – dawnych sąsiadów zza ulicy Marszałkowskiej – moglibyśmy zorganizować tyle niezapomnianych imprez festiwalowych. Gdy musieliśmy opuścić naszą dawną siedzibę przy Placu Grzybowskim, a wraz z nią utraciliśmy „serce” wydarzeń festiwalowych i jego główne sceny w Teatrze Żydowskim, to właśnie w Teatrze Kwadrat organizujemy znaczną część dużych koncertów i spektakli. Ach, kogo już tam nie było… 😊 Ale ponieważ dziś skupiamy się na nadchodzącej edycji, z przyjemnością zdradzamy, że w tym roku na naszej zaprzyjaźnionej scenie prawdziwy sztos: „SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ” – scenariusz i reżyseria Miron Zajfert, czyli dedykowane pamięci Bruno Schulza tematy muzyczne stworzone przez znakomitego amerykańskiego kompozytora Johna Zorna, uzupełnione o kompozycje i aranże Jarosława Bestera. W spektaklu muzycznym oprawą dla wokalu Grażyny Auguścik i Doroty Miśkiewicz będzie muzyka Bester Quartet z gościnnym udziałem wiolonczelisty Krzysztofa Lenczowskiego. Drugim punktem programu, który równie mocno już dziś wyostrza nasze muzyczne apetyty jest projekt SHOFAR, czyli Raphael Rogiński, Mikołaj Trzaska i Macio Moretti, którzy zaprezentują nagrania z najnowszej płyty „Right before it started”. Sentymentalnych klimatów dostarczy nam również wyjątkowy koncert piosenek żydowskich „Niedokończona podróż Janusza Tencera” dedykowany Szymonowi Szurmiejowi i Januszowi Sentowi. Obok Janusza Tencera w koncercie wystąpią Gołda Tencer i aktorzy Teatru Żydowskiego oraz przyjaciele ze Szwecji. 

AUSTRIACKIE FORUM KULTURY, ul. Próżna 7/9

Austriackie Forum Kultury to nie tylko miejsce, to instytucja! I nasz ostatni bastion festiwalowy na ulicy Próżnej. Co więcej, bardzo się lubimy, co przez wszystkie lata festiwalu chyba już wszyscy zdążyli zauważyć… Ale dzięki temu, choć może przez to nie jesteśmy oryginalni, mamy takie miejsce, do którego co roku z prawdziwą przyjemnością zapraszamy Was na spotkania, wykłady, wystawy czy warsztaty. W tym roku AFK znów będzie gospodarzem Salonu Literackiego pod dowództwem Remigiusza Grzeli czy też cyklu Mistrzowie Czytają, dzięki któremu mamy szansę posłuchać najlepszej prozy żydowskiej w najlepszych interpretacjach znanych aktorów. W innych trybach, a może nawet i bez specjalnych trybów, za to w klimatach wspomnieniowych, muzycznych, plastycznych czy filmowych  już dziś w programie imprez w AFK mamy wpisane takie nazwiska jak m.in: Shira Karmon, Kurt Klagsbrunn, Monika Krajewska, Andrzej Krakowski, Zygmunt Sieradzki, Bella Szwarcman-Czarnota, Andrzej Titkow, Teresa Wrońska. Na szczegóły tegorocznych imprez musicie jeszcze chwilę poczekać.

CENTRUM KULTURY JIDYSZ, ul. Andersa 15

Nie sposób nie wspomnieć o rodzinie, dokładniej – o starszym i młodszym rodzeństwie, a jeszcze dokładniej – o Centrum Kultury Jidysz i Uniwersytecie Trzeciego Wieku, które przecież, podobnie jak Festiwal Warszawa Singera, są ukochanymi dziećmi Fundacji Shalom. Co prawda i CKJ, i UTW (dla niezorientowanych – siedziba UTW mieści się w CKJ) zostały „adoptowane”, ale co rodzina, to rodzina! Centrum Kultury Jidysz jest miejscem, do którego w czasie festiwalu zapraszamy o roku na dni otwarte CKJ i UTW, sesję naukową oraz wykłady i spotkania z cyklu Koło Miłośników Kultury Żydowskiej.

BIŁGORAJ, LEONCIN, RADZYMIN, NOWY JORK

Właściwie można by powiedzieć, że Biłgoraj, Leoncin i Radzymin to tylko takie maleńkie okruchy Festiwalu Warszawa Singera. Ale jednak nie, bo przecież zanim patron naszego festiwalu, noblista Icchok Baszewis Singer dotarł do Warszawy, a później zamieszkał w wielkim Nowym Jorku, to tam, w ówczesnych polskich sztetlach, wszystko się zaczęło – i jego zainteresowanie literaturą, i być może już pierwsze próby pisarskie. Pamiętamy o tym i dlatego również w tym roku, jeszcze przed rozpoczęciem edycji warszawskiej, pierwsze nuty i pierwsze skecze żydowskie wybrzmią właśnie tam.

NIESPODZIANKI

Tak, oczywiście, że w tym roku czekają Was niespodzianki. I jeśli chodzi o miejsca i o artystów, których nazwisk jeszcze nie zdradziliśmy. Ale każdemu, kto uważnie przejrzał, co się będzie się działo w poszczególnych miejscach festiwalowych, należy się nagroda. Mamy ją, w dodatku całą ze złota! Nazwisko, które powinniście znać – David d’Or – jeden z największych wokalistów w historii izraelskiej sceny muzycznej, kontratenor, obdarzony niepowtarzalnym, 4-oktawowym głosem. Nie zabraknie również wielkiego przyjaciela festiwalu i wspaniałego artysty Franka Londona, który na tegoroczną edycję, wspólnie z pieśniarką Eleanor Reissą, z towarzyszeniem Brandona Seabrooka, Ilya Shneyveysa & Deep Singh, przygotował koncert NIGHT GREEN TSURIK – NO TURNING BACK. Niestety z powodu pandemii artyści nie pojawią się fizycznie w Warszawie, a koncert transmitowany będzie on-line.