Pomnik Janusza Korczaka

Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem otoczenia pomagać mnie, ale ja mam obowiązek troszczenia się o świat, o człowieka (Janusz Korczak, Pamiętnik).

Lekarz, wychowawca, publicysta, pisarz, działacz społeczny, ale przede wszystkim człowiek sprawiedliwy, do końca wierny swoim zasadom. W dramatycznych momentach historii, podczas okupacji niemieckiej w warszawskim getcie, stawiał opór uprzedzeniom i przesądom, z niesamowitą wrażliwością i szacunkiem wsłuchiwał się w drugiego człowieka. Nie potępiał, a próbował zrozumieć, nie niszczył, a próbował kształtować. Janusz Korczak był człowiekiem dialogu. Odpowiedzialny, pełen samodyscypliny szukał i starał się znajdować dobro tam, gdzie to było możliwe. Kiedy 6 sierpnia 1942 roku, wraz z personelem i dziećmi z Domu Sierot został wywieziony do hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Treblince, nie skorzystał z propozycji uwolnienia. Pozostał ze swoimi podopiecznymi do końca, oddany swoim ideałom.

Tuż po wojnie, w 1946 roku, nieliczni ocaleni od zagłady wychowankowie, przyjaciele i byli współpracownicy utworzyli Komitet Uczczenia Pamięci Janusza Korczaka. To wtedy narodziła się idea powstania warszawskiego pomnika Starego Doktora. Mijały lata. W wielu miejscach w Polsce i na świecie utrwalano w różnorodnych formach pamięć o Januszu Korczaka. Mimo podjętej uchwały, realizacja pomnika w Warszawie pozostawała przez długi czas jedynie w sferze idei.

Jesienią 1999 roku, z inicjatywy Gołdy Tencer, Dyrektora Generalnego Fundacji Shalom i prof. Jadwigi Bińczyckiej Przewodniczącej Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka powrócono do tematu budowy pomnika. Zamysł udało się zrealizować po siedmiu latach, dzięki staraniom i zaangażowaniu wielu osób. Honorowy Patronat nad całością prac objęła Pani Prezydentowa Jolanta Kwaśniewska. Członkami Komitetu Honorowego zostali: Krystyna Janda, Małgorzata Niezabitowska, Joanna Rogacka, Nina Terentiew, Beata Tyszkiewicz, Jakub Gutenbaum, Józef Hen, Adam Kilian, Wiesław Ochman, Paweł Piskorski, Zbigniew Religa, Szymon Szurmiej oraz Krystyna Łybacka, Minister Edukacji Narodowej i Sportu.

Dzięki hojności osób prywatnych, darom artystów i wsparciu zespołu Teatru Żydowskiego w Warszawie zorganizowano trzy koncerty i trzy aukcje dzieł sztuki, z których dochód zasilił konto budowy pomnika Janusza Korczaka. Pośród licytowanych obiektów znalazły się prace wielu uznanych twórców, między innymi: grafiki Feliksa Tuszyńskiego, obrazy Józefa Panfila, Moshe Kupfermana, Jana Dobkowskiego, Józefa Tchórzewskiego i Franciszka Maśluszczaka oraz rękopisy nut Krzysztofa Komedy. 20 listopada 1999 roku miał miejsce pierwszy z cyklu charytatywnych koncertów Gołdy Tencer. Wieczór zakończyła aukcja dzieł sztuki, prowadzona przez znakomitego tenora Wiesława Ochmana. W czerwcu 2000 roku odbył się koncert „Piosenki żydowskiej ulicy” w wykonaniu zespołu Teatru Żydowskiego i Gołdy Tencer. Z kolejnym koncertem, po zakończeniu trzeciej aukcji, wystąpił w grudniu tego samego roku Wiesław Ochman i jego goście: Magdalena Idzik, Aleksandra Stokłosa i Helena Christenko.

We wrześniu 2001 roku podjęto Uchwałę w sprawie budowy i lokalizacji pomnika, a także ogłoszono Międzynarodowy Konkurs na projekt pomnika Janusza Korczaka. Jury, pod przewodnictwem prof. Adama Myjaka (ASP Warszawa), w składzie: prof. Stanisław Wieczorek (ASP Warszawa), prof. Marek Budzyński (ASP Warszawa), Szymon Szurmiej (Dyrektor Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie) przy wsparciu doradców: Marka Weba (Institute for Jewish Research NY) i Leny Benoualid (architekt z Izraela), zakwalifikowało do drugiego etapu sześć spośród trzydziestu nadesłanych prac. Autorami wybranych projektów byli: Ewa Trafna, Zbigniew Wilma i Bohdan Chmielewski, Małgorzata Olkuska, Stefan Dousa, Marian Konieczny i Magdalena Walczak. W listopadzie 2002 r. Jury postanowiło przyznać dwie równorzędne nagrody projektom: Magdaleny Walczak oraz Zbigniewa Wilmy i Bohdana Chmielewskiego. Komitet Budowy Pomnika w styczniu 2003 r. wybrał do realizacji koncepcję Drzewo autorstwa Bohdana Chmielewskiego i Zbigniewa Wilmy.

19 września 2003 roku, w zachodniej części skweru położonego po stronie północnej Pałacu Kultury i Nauki, Prezydent m. st. Warszawy Lech Kaczyński wmurował kamień węgielny. W obecności zgromadzonych mieszkańców, dzieci i młodzieży, z udziałem przedstawicieli władz i Komitetu Budowy Pomnika, Akt Erekcyjny podpisali: Prezydent Warszawy Lech Kaczyński, Zastępca Prezydenta Warszawy Andrzej Urbański, Gołda Tencer, Szymon Szurmiej, prof. Jadwiga Bińczycka, Ambasador Izraela w RP prof. Szewach Weiss, prof. Stanisław Wieczorek, prof. Adam Myjak, prof. Marek Budzyński, Marek Web, Lena Benoualid, Wiesław Ochman, Małgorzata Niezabitowska, Jerzy Kuberski, Hanna Pałuba, Izabela Teodorkiewicz, Ryszard Wyszyński, Tomasz Steckiewicz oraz Krystyna Zarzycka. Uroczystości towarzyszyło widowisko „Daj dzieciństwo dzieciom”, adresowane do podopiecznych domów dziecka i szkół noszących imię Janusza Korczaka. Mali uczestnicy spotkania zostali przewiezieni zabytkowymi samochodami do Ratusza, gdzie Prezydent Warszawy przekazał symbolicznie władzę nad miastem dziecięcemu królowi Maciusiowi I.

1 czerwca 2006 roku nastąpiło długo oczekiwane odsłonięcie pomnika. Honorowy Patronat nad uroczystością objął Prezydent RP Lech Kaczyński. Na ceremonię przybyły dzieci i młodzież z placówek korczakowskich z całej Polski. Z kraju i zagranicy przyjechali także nieliczni, żyjący wychowankowie Janusza Korczaka. Oficjalne przemówienia wygłosili: Prezydent RP Lech Kaczyński, Przewodnicząca Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka prof. Jadwiga Bińczycka, Rabin Michael Schudrich i Dyrektor Generalny Fundacji Shalom Gołda Tencer. Po wręczeniu Medali Pamiątkowych, które otrzymali m.in.: Prezydent RP Lech Kaczyński, Stanisław Wieczorek, Nina Terentiew i Ryszard Marek Groński, odsłonięto pomnik Starego Doktora. Ceremonię uświetnił spektakl wyreżyserowany przez Dawida Szurmieja w oparciu o musical „Korczak”, tytułową rolę zagrał znakomity aktor Henryk Talar. Aplauzom licznie zgromadzonych gości nie było końca. Korowód dzieci i postaci śpiewających: „Do słońca wzniesiona dumnie twarz,/Oczy wpatrzone w niebo bez skaz.?/Ślad naszych ojców, to jest nasz ślad, /Tak tańczy ogniw nasza brać,/ By trwać, by trwać, by trwać…” zakończył tę wzruszającą galę.

Pomnik Janusza Korczaka stanął w miejscu, z którego Stary Doktor ze swoimi podopiecznymi wyruszył na Umschlagplatz. Siedmioramienne drzewo chroni pamięć o szlachetnym pedagogu i jego żydowskich wychowankach. Fundacja Shalom pragnie złożyć podziękowania wszystkim ofiarodawcom z kraju i zagranicy, artystom i twórcom a także władzom Urzędu Miasta stołecznego Warszawy, dzięki którym udało się zrealizować budowę pomnika. Nazwiska donatorów stanowią integralną część pomnika.

KONTAKT
FUNDACJA SHALOM
00-099 Warszawa
ul. Senatorska 35
 
shalom@shalom.org.pl
sekretariat@shalom.org.pl
+48 22 620 30 36
+48 22 620 30 37
+48 22 620 30 38
 
Skip to content